Cách làm Kokedama – Nghệ thuật trồng cây không chậu của người Nhật

Kokedama là một phong cách bonsai của Nhật Bản, trong đó hệ thống rễ của cây chỉ đơn giản được bao bọc trong dớn trắng (Sphagnum Moss) và buộc bằng dây, biến nó thành một hình thức nghệ thuật điêu khắc. Kokedama (苔 玉), tạm dịch có thể hiểu ‘koke’ là rêu và ‘dama’ có nghĩa là quả bóng. Ý tưởng này có nguồn gốc từ Nhật Bản, nơi nó là sự kết hợp của phong cách trồng cây cảnh và kusamono nearai (根 洗 い nghĩa đen là “rửa rễ”, nhưng có nghĩa là “không có chậu”) Hình thức kokedama ban đầu của Nhật Bản có các cây bonsai điêu khắc thu nhỏ được trưng bày trên đồ gốm thủ công hoặc các mảnh gỗ lũa.

Kokedama được khơi nguồn từ triết lý Wabi Sabi

 “Wabi Sabi là triết lý sống của người Nhật về một cách nhìn khác đối với cuộc sống. Wabi sabi là chấp nhận cuộc sống là không hoàn thiện, không vĩnh viễn và không hoàn tất, để rồi đi sâu vào những điều chưa hoàn hảo của hiện thực để rồi trân trọng chúng hơn”

Trong quả cầu Kokedama mọi thứ đều rất đơn giản:

Rễ và cây được giữ nguyên vẹn, không cắt tỉa để tạo dáng. 

Đất và rêu là chất liệu từ tự nhiên và sẽ biến đổi thoái hóa theo thời gian.

Dây thừng được quấn bên ngoài một cách nguyên sơ, mộc mạc.

Tổng thể của quả bóng Kokedama với bề mặt xù xì, thô ráp, là điển hình cho sự không hoàn hảo. Nhưng trong sự không hoàn hảo ấy là nét thanh cao, tự tại, không bị biến chất bởi các tác động bên ngoài. Thanh cao đến từ nét đơn giản mộc mạc nhưng hết sức tinh tế. Tự tại đến từ sự cân bằng, hài hòa của thế giới tự nhiên.

“Không một công thức nào có thể ước đoán cho hệ thống của tự nhiên. Bởi vạn vật đều chỉ tìm thấy mình trong một môi trường nhất định: một cái cây sẽ sinh trưởng cao hay thấp, thân to hay nhỏ, nhiều hay ít lá đều phụ thuộc vào điều kiện của những cây xung quanh, đá, nước, đất,…”

Cách làm Kokedama

Chuẩn bị cây:

Những cây thích hợp để trồng kiểu Kokedama có thể là dương xỉ, trầu bà, hoặc lan ý. Cần tránh những cây không ưa ẩm như xương rồng, sen đá,..

Lấy cây ra khỏi giá thể cũ. Nhẹ nhàng gỡ bỏ phần đất cũ bám trong rễ cây. Bạn có thể ngâm rễ vào nước để thao tác này dễ thực hiện hơn.

Chuẩn bị giá thể:

Bạn sẽ cần đất trồng bonsai (hoặc đất sạch potting mix), rêu than bùn (peat moss), Dớn trắng (Sphagnum moss) ngâm cho ngấm nước rồi vắt khô. Trộn các thành phần với nhau trong một cái bát, khuấy nước cho đến khi đất ẩm.

Làm quả bóng đất:

Dùng tay vo đất đã chuẩn bị thành một khối dày và chắc. Tạo một quả bóng đủ lớn để rễ cây có thể che phủ rễ cây . Tách quả bóng vừa tạo làm hai, đặt rễ cây vào giữa, dùng sức để nắn quả cầu “kokedame” thành hình

Sau đó, phủ một lớp rêu hoặc dớn bên ngoài quả bóng. Lớp rêu này nên đủ dày để có thể giữ được đất. Khi đã cố định mọi thứ, dùng dây thừng quấn xung quanh thêm một lần nữa. Vậy là tác phẩm Kokedame đã hoàn thành.

Chăm sóc quả cầu Kokedama sau khi hoàn thành:

Phun sương nhẹ cho cây mỗi ngày. Bạn cũng có thể đặt một khay đá cuội và tưới nước bên dưới để cây hút được độ ẩm cần thiết

Tưới nước cho cây thường xuyên. Tưới kokedama bằng cách ngâm chúng trong bát nước ở nhiệt độ phòng trong 10 phút. Khi lấy quả cầu lên, chờ cho cây ngừng nhỏ giọt rồi tiếp tục treo cây lên. Nên tưới cây Kokedama khi quả cầu bắt đầu cảm thấy nhẹ và các rêu trên bề mặt có dấu hiệu bị khô.